Οι πολυεθνικές έβαλαν τους όρους, η κυβέρνηση τα «δωράκια»

Διαπιστευτήρια Σαμαρά και όρκοι πίστης στα μονοπώλια. 

Του Ειδικού Συνεργάτη

ΠΗΓΗ:  Εφημερίδα, ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ, edromos.gr

Επικοινωνιακό πυροτέχνημα χωρίς κανένα πρακτικό όφελος για την κοινωνία, την οικονομία και τον κόσμο της εργασίας, αποδεικνύεται το πολυδιαφημισμένο ραντεβού του Αντώνη Σαμαρά με τους επικεφαλής 13 εταιριών πολυεθνικών συμφερόντων, την περασμένη Τρίτη.

Η συνάντηση προβλήθηκε ως εθνικής σημασίας(!) από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, αλλά ακόμη και συστημικοί οικονομικοί αναλυτές διατυπώνουν ένα μεγάλο ερωτηματικό, τόσο για τα κριτήρια με τα οποία επελέγησαν αυτές κι όχι κάποιες άλλες επιχειρήσεις (οι κακές γλώσσες του οικονομικού ρεπορτάζ κάτι έλεγαν για τους «κολλητούς» των υπουργών Χατζηδάκη και Στουρνάρα), όσο και για τα ουσιαστικά αποτελέσματα αυτής της επαφής, καθώς, πρακτικά, καμία από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις δεν δεσμεύθηκε για νέες άμεσες επενδύσεις, μεταθέτοντας χρονικά τις όποιες αποφάσεις στο 2014 - κι αυτό εάν προηγηθεί από κυβερνητικής πλευράς η υλοποίηση συγκεκριμένων αιτημάτων τους.

Οι απαιτήσεις και τα «δώρα»
Οι εκπρόσωποι των Ελαΐς-Unilever, Α-Β Βασιλόπουλος, Nestle Ελλάς, Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Tasty Foods-PepsiCo, Cosco, P&G Hellas, Bic Βιολέξ, Vodafone, Novartis, Lafarge-ΑΓΕΤ Hρακλής, Παπαστράτος, Specifar -που αν το καλοσκεφτούμε, εκπροσωπούν κι από έναν κλάδο της οικονομίας που λειτουργεί με μονοπωλιακά ή σχεδόν μονοπωλιακά κριτήρια- φαίνεται να πήγαν με σχέδιο στο ραντεβού. Ζήτησαν συγκεκριμένα πράγματα και τα πήραν. Κάποια από τα αιτήματά τους μάλιστα είχαν εκ των προτέρων ικανοποιηθεί.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν αβίαστα, είναι ενδεχομένως και αφελή. Ωστόσο οι απαντήσεις αναζητούνται:
• Ζήτησαν ο πρωθυπουργός και οι δύο κορυφαίοι υπουργοί του μείωση των λιανικών τιμών σε βασικά προϊόντα από τις εταιρίες που προσκάλεσαν;
Πήραν καμία δέσμευση για να μπει ένα τέλος στην κομπίνα του transfer pricing (τη δυνατότητα που είχαν δηλαδή να προβαίνουν σε ενδοομιλικές συναλλαγές, υπερτιμολογώντας τις εισαγωγές στην Ελλάδα, ώστε να μην εμφανίσουν μεγάλα κέρδη, επιλέγοντας ταυτόχρονα να «μεταβιβάσουν» τα κέρδη αυτά σε κάποια άλλη χώρα με χαμηλότερη φορολογία);
• Ζήτησαν δεσμεύσεις (εφόσον κόπτονται για την ανεργία) όχι μόνο για «πάγωμα» των απολύσεων, αλλά αντίθετα για προσλήψεις στις νέες επενδύσεις που –υποτίθεται- ότι έταξαν οι πολυεθνικές.
Τίποτα από αυτά τα απλά δεν έγινε. Εν αντιθέσει, οι υπουργοί της τρικομματικής κυβέρνησης, είχαν ήδη φροντίσει με τη γνωστή μέθοδο, της έκδοσης Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου να καταστήσουν ακόμη πιο «φιλικό» το επενδυτικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, με την ΠΝΠ που είχε εκδοθεί ήδη μερικές ημέρες πριν από τη συνάντηση, μειώνεται το ελάχιστο όριο κεφαλαίου για την ίδρυση Α.Ε. σε 24.000 ευρώ (από 60.000 που ήταν τώρα) και ΕΠΕ σε 2.400 ευρώ (από 4.500 ευρώ).
Το δεύτερο «δωράκι» της κυβέρνησης προς επενδυτές ήρθε με το φορολογικό νομοσχέδιο Στουρνάρα, που μειώνει κι άλλο τη φορολόγηση των μεγάλων επιχειρήσεων. Οι φοροελαφρύνσεις ξεκινούν από τα εισοδήματα των 60.000 ευρώ (ενώ τα μικρότερα πετσοκόβονται φορολογικά) με τον τελικό φόρο να μειώνεται κατά 370 ευρώ σε σχέση με αυτόν που πλήρωσαν φέτος, και καθίστανται ακόμη μεγαλύτερες μέσα στην κρίση γι’ αυτούς που δηλώνουν εισοδήματα πάνω από αυτά τα επίπεδα. Ως πρόσθετο μπόνους για τους ίδιους, λογίζεται και η κατάργηση του ανώτερου συντελεστή 45% σε εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ. Παράλληλα, οι επιχειρηματίες ζήτησαν περαιτέρω περιορισμό της γραφειοκρατίας στην αδειοδότηση (ήδη ο κ. Χατζηδάκης το φροντίζει δημιουργώντας γενική γραμματεία που θα ενοποιεί τις απαιτήσεις σε εταιρικά έγγραφα) και εφαρμογή του ηλεκτρονικού τιμολογίου που θα τους εξοικονομήσει επιπλέον ποσά της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ.
Όσο για τις μειώσεις των τιμών οι επιχειρηματίες ήταν αρκετά… γαλαντόμοι, αφού ζήτησαν από τον πρωθυπουργό μείωση του ΦΠΑ σε βασικά καταναλωτικά είδη, πρόταση που απερρίφθη από τον Σαμαρά υπό το φόβο της τρόικας.

Περαιτέρω υποσχέσεις από την κυβέρνηση
Οι δηλώσεις των υπουργών για συμμετοχή των εμπλεκομένων εταιριών στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, με αντάλλαγμα τη «διευκόλυνση στο περιβάλλον που δραστηριοποιούνται» και η σπουδή τόσο του κ. Σαμαρά, όσο και των υπουργών του να αποδείξουν ότι η κυβέρνηση θα άρει «όλα τα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα», αποδεικνύουν περίτρανα την άνευ όρων υποταγή στο μεγάλο κεφάλαιο.
Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ οι περισσότερες από τις συμμετέχουσες εταιρίες στη συνάντηση, φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις της 20άδας της StatBank με τις πιο κερδοφόρες του 2012, και ενώ αρκετές από αυτές βρίσκονται στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή κλίμακα των «Best Workplaces» («Καλύτερα εργασιακά περιβάλλοντα»), στην Ελλάδα διαδραματίζουν έως και «ύποπτο» ρόλο στην αγορά που δραστηριοποιούνται, έχοντας αρκετά «σκοτεινά» σημεία στο ενεργητικό τους.

 

Ποιοι ήταν οι εκλεκτοί καλεσμένοι του πρωθυπουργού 

Ένα από τα βασικά αιτήματα που θα μπορούσε να είχε διατυπώσει -αν όχι απαιτήσει- ένας πρωθυπουργός από τις κορυφαίες εμπορικές εταιρίες θα ήταν η συνδρομή τους στη μείωση των τιμών λιανικής.

Από ποιους, ωστόσο, να το ζητούσε αυτό ο Αντ. Σαμαράς; Από τους πρωταγωνιστές των καρτέλ; Οι περισσότερες από τις συμμετέχουσες στη… Συνάντηση Κορυφής, έχουν απασχολήσει κατ’ επανάληψη την Επιτροπή Ανταγωνισμού για τη εμπλοκή τους σε καρτέλ, για τη χειραγώγηση της αγοράς, όσο και για ενδοομιλικές συναλλαγές. Μερικές έχουν απασχολήσει και τα διεθνή ΜΜΕ, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι επί χρόνια συνεχείς καταγγελίες με ατράνταχτες αποδείξεις δεν έχουν οδηγήσει σε καταδικαστικά πορίσματα. Να σημειωθεί δε ότι αρκετές από αυτές τα τελευταία χρόνια έχουν κυριολεκτικά εφαρμόσει κάθε είδους αντεργατική ρύθμιση που μπορούσαν να αξιοποιήσουν, συμπιέζοντας σε ασφυκτικά όρια το εργατικό κόστος. Ποιοι είναι όμως οι παρακαθήμενοι του πρωθυπουργού; Ας δούμε μερικά παραδείγματα που κάνουν πιο κατανοητό τι εννοεί η κυβέρνηση όταν μιλά για επιχειρηματικότητα.

Cosco: Αποτελεί τον καλύτερο συνομιλητή της τροϊκανής κυβέρνησης, έχοντας λάβει το φιλέτο του Λιμένα Πειραιά, έχοντας πιέσει να ολοκληρωθούν δημόσια έργα προς εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών συμφερόντων της και με το όνομά της να εμπλέκεται σε όλες τις σχεδιαζόμενες παραχωρήσεις που τις έχουν βαφτίσει «αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας». Την ίδια στιγμή οι καταγγελίες για τις συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα που χρησιμοποιεί, φτάνουν βροχή από εγχώριες και διεθνείς ομοσπονδίες εργαζομένων.

Αθηναϊκή Ζυθοποιία: Από το 2006 χρονολογείται η ιστορία της εταιρίας στο λεγόμενο «καρτέλ της μπίρας», με αλλεπάλληλες κατηγορίες από μικρότερες ανταγωνίστριες για μονοπώληση της αγοράς. Η εταιρία ελέγχει πάνω από το 80% της ελληνικής αγοράς, έχοντας απασχολήσει και την Επιτροπή Ανταγωνισμού, για τις πρακτικές που ακολουθεί.

Ελαΐς-Unilever: Εξαιρετικά προβεβλημένη από τα ΜΜΕ, αφού τα «μπουκώνει» με διαφημιστικά πακέτα. Η ελληνική Ελαΐς, ανακατεμένη και αυτή στο παιχνίδι του τυποποιημένου ελαιόλαδου, πλέον ανήκει στο πολυεθνικό γκρουπ της Unilever. Στη χώρα μας η τιμή λιανικής του ελαιόλαδου έχει ανέβει κατά 7-11% την τελευταία διετία, ενώ η τιμή παραγωγού συνεχώς πέφτει – πώς να μην καλοπερνούν οι σχετικές επιχειρήσεις;… Τα παπαγαλάκια του Τύπου θριαμβολογούν επειδή θα παράγει στην Ελλάδα 110 κωδικούς προϊόντων - που όμως θα δίνονται outsourcing σε τρίτους (ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις), χωρίς πρακτικά να δημιουργείται επιπλέον όφελος στην απασχόληση.

Procter & Gamble: Στα 211,1 εκατ. ευρώ ανερχόταν το πρόστιμο που κλήθηκε να πληρώσει η πολυεθνική που μονοπωλεί τα προϊόντα καθαρισμού πέρυσι, για εναρμονισμένες πρακτικές στον καθορισμό των τιμών των απορρυπαντικών σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Το πρόστιμο επιβλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πολύκροτη πλέον υπόθεση του πανευρωπαϊκού καρτέλ απορρυπαντικών, στο οποίο σημειωτέον ενεπλάκη και η προαναφερθείσα Unilever, που επίσης πλήρωσε πρόστιμο 104 εκατ. ευρώ.

Tasty Foods-PepsiCo: Αναγκάστηκε να πληρώσει πρόστιμο 16,177 εκατ. ευρώ, που της επέβαλε η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, ύστερα από καταγγελίες της ανταγωνίστριας«ΤΣΑΚΙΡΗΣ ΑΒΕΕ Βιομηχανία Τροφίμων-Σνακs» για παραβάσεις των άρθρων 1 και 2 του ν.703/77, καθώς και των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ στην αγορά των αλμυρών σνακς. Η καταγγελλόμενη φέρεται να χρησιμοποίησε ποικίλες πρακτικές για μεγάλη χρονική περίοδο (από το 2000 έως τουλάχιστον και το 2008), οι οποίες δέσμευαν τις εμπορικές επιχειρήσεις έναντι των ανταγωνιστών της, ή όριζαν την κατάληψη όλου του διαθέσιμου χώρου στα μικρά σημεία πώλησης γι’ αυτήν έναντι των ανταγωνιστών.

Lafarge-AΓΕΤ Ηρακλής: Είναι ερωτηματικό το πώς εννοούν στην κυβέρνηση την έννοια της «επένδυσης», αλλά οι Γάλλοι της Lafarge, μάλλον γδύνουν την ΑΓΕΤ, έχοντας αφαιμάξει τα κεφάλαιά της μέσα σε ένα χρόνο, βγάζοντάς τα κατά σύστημα, αφορολόγητα στο εξωτερικό. Οι Γάλλοι, μόνο στις αρχές του έτους «εξήγαγαν» 62 εκατ. ευρώ από την ΑΓΕΤ σε άλλες δραστηριότητές τους στο εξωτερικό, «στεγνώνοντας» την πάλαι πότε ηγέτιδα στο χώρο των τσιμέντων.

Specifar: Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία εξαγοράστηκε προ διετίας από την αμερικανική πολυεθνική Watson Pharmaceuticals Inc, αντί 440 εκατ. ευρώ., με σκοπό προφανώς να αποτελέσει τον εν Ελλάδι βραχίονά της για εξάπλωση των παραγόμενων από την ίδια γενόσημων φαρμάκων. Η «μητέρα» εταιρία είναι μεταξύ των 5 διεθνών κολοσσών της φαρμακοβιομηχανίας και έχει εμπλακεί σε υποθέσεις εναρμονισμένων πρακτικών για τη χρήση των φαρμάκων της έναντι άλλων. Αν σκεφτεί κανείς τι αλλαγές φέρνει στο χώρο της υγείας και του φαρμάκου το Μνημόνιο, εύκολα αντιλαμβάνεται γιατί παραβρέθηκαν στη συνάντηση δύο –μάλιστα- φαρμακοβιομηχανίες ξένων συμφερόντων.

Novartis: Εταιρία ηγέτης στο χώρο του φαρμάκου παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, αποτελεί έναν από τους βασικούς προμηθευτές φαρμάκων τόσο των δημόσιων νοσοκομείων όσο και των φαρμακείων. Παρά την πρόσκλησή της στο Μαξίμου μετά βαΐων και κλάδων, από το προηγούμενο καλοκαίρι έχει υιοθετήσει το ρόλο του… μπαμπούλα, εκβιάζοντας συστηματικά πως εάν δεν εξοφληθεί θα αποχωρήσει από την ελληνική αγορά.

Νestle Ελλάς: Έχει εμπλακεί στο σκάνδαλο για συνδεδεμένες πωλήσεις στην αγορά στιγμιαίου καφέ. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι η εταιρία που ουσιαστικά αποτελεί κυρίαρχο στην αγορά της, αρνείται να πουλήσει στιγμιαίο καφέ εάν ο έμπορος / αλυσίδα κ.λπ., δεν προμηθευτεί και άλλα προϊόντα της πολυεθνικής που αντιπροσωπεύει. Τη συγκεκριμένη πρακτική εφαρμόζουν χρόνια τώρα, εις βάρος των ανταγωνιστών τους, αλλά κυρίως του αγοραστικού κοινού, οι περισσότεροι από τους προχθεσινούς παρακαθήμενους του πρωθυπουργού.

Παπαστράτος-Philip Morris: Η προ ημερών ανακοίνωση της εταιρίας ότι μεταφέρει στην Ελλάδα μονάδα παραγωγής λεπτοκομμένου καπνού, κυριάρχησε στα ΜΜΕ, ως μια επένδυση που θα έχει «πολλαπλασιαστικό όφελος» για την Ελλάδα. Ελπίζουμε να μην εννοούν ότι η «επένδυση» αυτή θα έχει το ίδιο «όφελος» όπως η αντίστοιχη του 2008 (μεταφορά εργοστασίου στον Ασπρόπυργο) που αντί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, στοίχισε την απόλυση σε εκατοντάδες εργαζόμενους. Η πολυεθνική από το 2003 που ήρθε στην Ελλάδα, έχει προβεί κατά καιρούς σε επιθετικές αντεργατικές κινήσεις, κόβοντας -πολύ πριν από το Μνημόνιο- επιδόματα, πολυετίες και επιβάλλοντας διά της βίας ατομικές συμβάσεις στους εργαζόμενούς της.

Α-Β Βασιλόπουλος: Λίγες μέρες έχουν περάσει από τότε που «έσκασε η βόμβα» από την ίδια την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία ενέπλεκε την Α-Β Βασιλόπουλος, μέσω του μέλους του Δ.Σ. της Τρ. Κολλίντζα και παράλληλα διοικητή της Proton Bank, σε ένα περίεργο γαϊτανάκι ενδοομιλικών συναλλαγών. Μεταξύ άλλων, τα στοιχεία -που πλέον έχουν στη διάθεσή τους τόσο η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού, όσο και η Ιντερπόλ- κάνουν λόγο για διατήρηση αδικαιολόγητα υψηλών τιμών σε συνθήκες μειωμένης ζήτησης κι ενώ -τουλάχιστον το εργασιακό- κόστος των επιχειρήσεων έχει μειωθεί σημαντικά. Επισημαίνει αθέμιτες συμπράξεις (δημιουργία καρτέλ διαμόρφωσης των τιμών), κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, ενδοομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών που ξεκινούν από τις μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου -συμπεριλαμβανομένης και της ΑΒ- και φτάνουν έως την Deutsche Bank.

Vodafone: Η εταιρία που πρωταγωνίστησε στην υπόθεση των υποκλοπών, ακόμη και εις βάρος του τότε Έλληνα πρωθυπουργού. Μια ιστορία που άφησε πίσω ακόμη και έναν νεκρό. Μια ιστορία που επίσης «ξεχάστηκε» γρήγορα, με τη βοήθεια των χιλιάδων ευρώ που εισέρρευσαν στα ΜΜΕ μέσω διαφημίσεων. Η εταιρία εφαρμόζει κατά γράμμα το Μνημόνιο, έχοντας ξετινάξει τους εργαζομένους της, έχει εισβάλει σε δημόσιους διαγωνισμούς διαχειριζόμενη call centers, ενώ εκμεταλλεύεται και τηλεφωνική γραμμή για ραντεβού στον ΕΟΠΥΥ.